Avfall frå hushalda

Hushaldsavfall: Avfall frå normal verksemd i ei hushald (matrestar, emballasje, papir, kasserte møblar mm), også større gjenstandar. Reine massar og kloakkslam er ikkje rekna som hushaldsavfall. Vraka bilar, heimekompostert mat- og hageavfall er ikkje medrekna i tala.

Kommunalt avfall: Hushaldsavfall pluss hushaldsliknande avfall frå næringslivet.

Attvinning: Nyttiggjering av avfall i form av materialattvinning eller forbrenning med energiutnytting.

Materialattvinning: Utnytting av avfallet slik at materialet behaldast heilt eller delvis. Eit døme er produksjon av skrivepapir frå innsamla returpapir.

Restavfall: Avfallet som blir att etter at reine materialfraksjonar eller blanda brennbare fraksjonar er utsortert. Dette er avfall som går direkte til slutthandtering i form av deponering eller forbrenning.

Grovavfall: Avfall frå hushalda som ikkje kan leverast i den vanlege avfallsinnsamlinga, men som abonnentane sjølv må transportere til attvinningsstasjonar eller liknande.

Utsortering for attvinning: Avfall som hushalda sorterer ut heime eller som blir sortert på avfallsplassen. Etter utsortering vil avfallet kunne bli materialattvunne, kompostert, brent med energiutnytting eller brukt som fyllmasse. Frå denne handteringa kan det bli ein rest som i dei fleste tilfella går attende til deponi.

Våtorganisk avfall: Organisk avfall som lett kan brytas ned i biologiske prosessar. Frå hushalda er det vanlegvis matavfall, men det kan og innehalde visne blomar, bleier og tørkepapir.

Deponi: Permanent disponeringsstad for avfall ved deponering av avfallet på eller under bakken.

Hytteabonnentar: Talet på abonnentar tilknytt hytterenovasjonen i kommunen.

Årsinnbyggjarar: Når det skal bereknast kg per innbyggjar for kommunane blir innbyggjartalet justert  for hytteabonnentar for å kompensere for det ekstra hushaldsavfallet som kjem frå hytterenovasjonen. I snitt blir kvar hytte brukt av fire personar ca. 30 dagar per år. Omrekna utgjer tre hyttar ein ekstra innbyggjar.

Attvinningsstasjonar: Betente eller ubetente mottak av avfall, kvar abonnenten sjølv transporterar avfallet og sorterer det i containerar. 

Energiutnytting: Blir berekna ut i frå kor stor del av energien som blir nytta til oppvarming og liknande.

Finansiell dekningsgrad: Uttrykker forholdet mellom kommunens gebyrinntekter i året, og kommunens gebyrgrunnlag for året. Nøkkeltalet er ein indikator på korleis gebyrinntektene vil utvikle seg i forhold til gebyrgrunnlaget dei neste åra. Nøkkeltalet må sjåast i samanheng med kommunens sjølvkostgrad

Gebyrgrunnlag: Kommunens samla utgifter (direkte og indirekte driftsutgifter og kalkulatoriske kapitalkostnadar) som ligg til grunn for berekning av gebyra.

Sjølvkost: Den totale kostnadsauka ein kommune eller eit selskap har ved å produsere ein bestemt vare eller teneste.

Direkte driftsutgifter: Arbeid, varar og tenester som kommunen brukar for å yte tenesten. Utgiftene kan direkte  knyttast til den aktuelle tenesten.

Henførbare indirekte driftsutgifter: Utgifter som er henført til administrasjon, kontroll eller revisjon.

Kalkulatoriske avskrivningar: Kostnadar ved bruk av varige driftsmidler som brukarane drar nytte av over fleire år, vert fordelt over samme avskrivningsperiode som i årsrekneskapen. Avskrivningane er lineære.

Sjølvkostfond: Kvart sjølvkostområde skal ha sitt eige sjølvkostfond. Differansen mellom gebyrinntekter og gebyrgrunnlag avsettast til eit sjølvkostfond hvis det er overskot, og motreknast mot eit sjølvkostfond hvis det er underskot, føresett at det er vedtatt at det skal vere full kostnadsdekning på gebyrområdet. Det samme gjeld hvis det er vedtatt at ein del av sjølvkost skal dekkast inn av gebyrar betalt av brukarane.

Sjølvkostgrad: Uttrykker forholdet mellom kommunens gebyrinntekter i året og kommunens gebyrgrunnlag for året tillagt avsetning til sjølvkostfond/ dekning av framført underskot eller fratrukket bruk av sjølvkostfond/ framføring av underskot. Nøkkeltalet visar i kva grad kommunen har greidd å dekke kostnadane på sjølvkostområdet med gebyrar betalt av brukarane.

Kalkulatorisk rentekostnad (alternativkostnad): Eit uttrykk for alternativkostnaden ved å binde opp kapital i dei ulike sektorane.

For fleire definisjonar knytta til sjølvkost vises det til Kommunal- og moderniseringsdepartementets veileder i selvkost.

Dei 428 kommunene er gruppert i 16 grupper, etter folkemengd og økonomiske rammebetingelser. Grupperinga er basert på Langørgen, A., R. Aaberge og E.R. Åserud (2001): Gruppering av kommuner etter folkemengde og økonomiske rammebetingelser 1998. Rapporter 2001/35, Statistisk sentralbyrå.

Kommune – data for alle kommunar som har rapportert tall,  med gjennomsnittstal for kommunegrupper, fylker og landet med Oslo og landet utanom Oslo.   

Årleg.

Foreløpige KOSTRA- tal publiserast 15. mars.

Reviderte KOSTRA- tal publiserast 15. juni.

Tala inngår i Noregs rapportering av avfallsstatistikk til Eurostat og OECD

Ikkje relevant

Formålet med statistikken er å gje ei oversikt over avfall frå hushalda. Det omfattar mengder avfall samla inn i kommunane, ulike handteringsmåtar og renovasjonsordningar tilbudd kommunanes innbyggjarar.

Statistikken blei oppretta i 1992, under namnet «Kommunalt avfall». Næringsavfall tatt hand om av kommunal renovasjon var då inkludert i statistikken. I 2001 blei næringsavfallet tatt ut av statistikken, og statistikken skifta namn til «Avfall frå hushalda».

Tal for heile landet er publisert årleg sidan 1992, og bygde på fullteljingar kvart tredje år og utvalsteljingar for åra fram til 2000. Tal for kommunar er publisert kvart tredje år fram til 2000.

Frå 2001 er tal for kommunane publisert årleg og KOSTRA blei tatt i bruk som innrapporteringsportal.

KOSTRA gjer styringsinformasjon om kommunar og fylkeskommunar, til bruk for befolkning og media, kommunane sjølve og for statlege styringsorgan. For hushaldsavfall vil sentrale brukarar vere Miljødirektoratet, Klima- og miljødepartementet, fylkesmennenes miljøvernavdelingar, interesseorganisasjonar og media. Tala inngår i Noregs rapportering av avfallsstatistikk til Eurostat og OECD.

Ikkje relevant

Mengder hushaldsavfall blir og berekna i Avfallsrekneskapen for Norge. Tala der vil vere noko høgare fordi vraka bilar, heimekompostert matavfall og papir til opptenning er medrekna.

Opplysingar om avfallsmengder og renovasjonsordningar er samla inn med heimel i forureiningslovens §49 og omarbeidd til offisiell statistikk i medhald av lov av 16. juni 1989 nr. 54 om offisiell statistikk og Statistisk sentralbyrå.

Ikkje relevant

Data blir samla inn frå alle kommunar og interkommunale avfallsselskap.

KOSTRA- skjema 21 Hushaldsavfall: Alle kommunar rapporterer om renovasjonsordningar.

KOSTRA- skjema 21C Hushaldsavfall i interkommunal renovasjon.

KOSTRA- skjema 23 Kostnadsdekning i vann-, avløps- og avfallssektoren, detaljplanlegging, bygge- og delesaksbehandling, kart og oppmåling.

KOSTRA- skjema 22 Kommunale gebyrar.

Data blir rapportert elektronisk ein gong i året gjennom KOSTRA. Frist for rapportering er 15. februar.

Data kontrollerast før innsending ved hjelp av kontrollar i elektroniske skjema. Etter innsending blir det kontrollert for openbare feil og sjekka mot landsgjennomsnitt og fjorårets verdiar.

Kommunane har frist til 15. april med å sende oppretta data etter publiseringa 15. mars. Revisjon skjer og i regi av SSB, i samråd med kommunane, fram mot publisering av endelege tal 15. juni.

Data publiserast som grunnlagsdata og nøkkeltal. Grunnlagsdata er absolutte tal i 1000 kroner, tonn eller liknande, medan nøkkeltal er forholdstal kor grunnlagsdata sjåast jamført med kvarandre og jamført med befolkningstal.

For nøkkeltala visast snitt for kommunegrupper, fylka, landet med Oslo og landet utan Oslo. Kommunar som ikkje har rapportert tal får estimert tala ved at det blir nyttja tal kommunen har sendt inn tidlegare år.

Det er nytta veid gjennomsnitt for nøkkeltal tilknytt avfallsmengder. For nøkkeltal tilknytt renovasjonsordningar, er aritmetisk gjennomsnitt benytta. Ved berekning av snittet haldast ev. kommunar med fråfall i data for teller eller nemner utanfor.

Interkommunale avfallsselskap rapporterer avfallsmengder samla for sine medlemskommunar. Avfallsmengdene for desse kommunane er berekna og fordelt etter innbyggjartal justert for hytteabonnentar. Derfor vil nøkkeltal for nabokommunar som er knytt til felles avfallsselskap vere tilnærma lik. Små skilnader er forårsaka av avrundingsfeil. Avfallsmengdene blir korrigert ned dersom næringsavfall er innblanda i hushaldsavfallet. Grovavfall som er levert direkte frå hushald til avfallsanlegg eller attvinningsstasjonar blir lagt til der dette ikkje er gjort av oppgåvegivar.

For indikatorane "Husholdningsavfall per innbygger (kommune)" og "Utsortert husholdningsavfall per innbygger (kommune)", er innbyggjartalet justert opp for hytteabonnentar på kommunenivå. Det blir berekna at fire personar brukar ei hytte ein månad kvart år.

For "Husholdningsavfall per innbygger (fylker og landet)" og " Levert til materialattvinning og biologisk handtering per innbyggjar (fylker og landet)", som brukast for å vise lands- og fylkesgjennomsnitt, er det ikkje justert for hyttar.

Indikatoren "Levert til materialgjenvinning og biologisk behandling per innbygger " er summen av alt avfallet som er sortert ut og levert til materialattvinning, kompostering eller biogassproduksjon.

"Andel husholdningsavfall sendt til materialgjenvinning og energiutnyttelse" seier kor stor attvinningsgraden er for avfallet. Her brukast ein vekta gjennomsnittleg energiutnyttingsgrad for alle avfallsforbrenningsanlegg i landet, og som var 77 prosent i 2010. Berekning: (utsortert mengd avfall sendt til materialattvinning) + (utsortert mengd avfall sendt til forbrenning x 77 prosent) + (mengd restavfall sendt til forbrenning x 77prosent).  

Kommunar som samlar inn hushaldsliknande næringsavfall i tillegg til hushaldsavfallet rapporterer inn mengd næringsavfall. Ut ifrå tala frå desse kommunane er det berekna ein faktor som viser forholdet mellom næringsavfall og hushaldsavfall. Vi antar at alle kommunar har hushaldsliknande næringsavfall. Faktoren multipliserast derfor med totale hushaldsavfallsmengder for å få total mengd kommunalt avfall for heile landet.

Ikkje relevant

Ikkje relevant

Statistikk over avfallsmengder kan samanliknast med tilsvarande data attende til 1992. Det bør tas nokre forbehald om samanliknbarheita mellom kommunane. Variasjonane kan skyldast feil i innrapporterte data, skilnader i innsamlingsordningar, ulik moglegheit til å skilje ut næringsavfall og grad av heimekompostering.

KOSTRA- publiseringa omfattar tal f.o.m. 1999, frå det tidspunkt kommunen kom med i KOSTRA. I KOSTRAs prosjektperiode har det vore ein god del endringar i statistikkopplegget, noko som har medført fleire brot i tidsseriar. For hushaldsavfall er 2001 første år med nøkkeltal for alle kommunar i KOSTRA.

Frå og med 2011 er ikkje tekstilar til ombruk lenger rekna som avfall. Tekstilar som samlast inn av UFF og Fretex er derfor ikkje lenger medrekna i avfallsmengdene. Mengda utgjorde i 2010 ca. 1 prosent av totale avfallsmengder.

Nokre få kommunar har store variasjonar i totale avfallsmengder frå år til år. Dette gjeld vanlegvis små kommunar, som ikkje påverkar landstala. Kommunar som viser store avvik blir kontakta. Feil blir retta, men i dei tilfella kor kommunane bekreftar tala, lar vi tala bli ståande. Ein mogleg årsak til variasjonane kan vere at nokre av dei minste kommunane har dårlegare ordning for veiing og registrering av avfallet, og at det delvis rapporterast etter skjønn.

Statistikken er i utgangspunktet ei fullteljing, men det er noko fråfall av einingar. Ved publisering av ureviderte tal 15. mars er fråfallet på om lag 5 prosent, medan det er på om lag 2 prosent ved publiseringa av reviderte tal 15. juni. For avfallstypane EE-avfall og Farleg avfall er det berre tatt med det som samlast inn av kommunar og interkommunale avfallsselskap. Noko EE-avfall og Farleg avfall blir levert hos forhandlarar og blir dermed ikkje fanga opp av statistikken. Det er usikkert om alt avfall som blir levert i innleigde containerar er medrekna i hushaldsavfallet.

Det er og noko partielt fråfall, som særleg gjelder sjølvkost i avfallssektoren. Fråfallet kan sjåast i samanheng med at avfallssektoren i stor utstrekning består av ulike formar for interkommunale samarbeid. Når eit interkommunalt selskap har ansvaret for renovasjonen, er det ikkje pålagt for kommunen med eit eige sjølvkostrekneskap, så lenge det er eit rekneskap for selskapet, og mange selskap har problem med å dele opp rekneskapen slik at kommunane får tal dei kan rapportere. 

Ikkje relevant